Gran Canaria to księga pełna opowieści, której karty obejmują wieki i tysiąclecia. A także skarbnica bioróżnorodności, której klejnoty lśnią na każdym kroku między wybrzeżem a szczytami. UNESCO doceniło te walory archeologiczne, etnograficzne i przyrodnicze, ogłaszając prawie połowę terytorium wyspy Rezerwatem Biosfery, a także rozległy pas morski oraz Krajobraz Kulturowy Risco Caído i Święte Góry Gran Canarii Światowym Dziedzictwem Kulturowym.

Obie nominacje odzwierciedlają wyjątkowy charakter Gran Canarii, wyspy, na której współistnieje wiele światów. Korzenie Rezerwatu Biosfery i Światowego Dziedzictwa są ze sobą ściśle powiązane na tym obszarze, gdzie dzielą również spuściznę, która stanowi inspirację dla coraz bardziej zrównoważonej przyszłości.

Krajobraz i historia łączą się tutaj, aby wzruszyć każdego, kto zapuści się w te rozległe tereny zajmujące 9500 hektarów w Tejeda, Artenara, Gáldar i Agaete w przypadku Krajobrazu Kulturowego, w większości objętych Rezerwatem Biosfery, który rozciąga się na 65 000 hektarów w Agaete, Artenara, La Aldea de San Nicolás, Mogán, San Bartolomé de Tirajana, Tejeda i Vega de San Mateo, do których dochodzi 35 000 hektarów morza.

W granicach tego królestwa mieszkają ludzie, którzy noszą ze sobą starożytną wiedzę, którą ujawniają za każdym razem, gdy orają ziemię, pasą bydło lub lepią glinę w swoich dłoniach. Znajdują się tu również kamienne giganty, tańczące między naskalnymi rycinami wiązki światła oraz niezwykłe rośliny i zwierzęta. Wszystko jest możliwe na kartach tej księgi napisanej atramentem czasu.

KRAJOBRAZ KULTUROWY: NIĆ MIĘDZY JASKINIĄ A GWIAZDAMI

Niewidzialna nić łączyła ludzi mieszkających w jaskiniach z sklepieniem nieba. Właśnie z tego powodu jednym z powodów, dla których Krajobraz Kulturowy Risco Caído i Święte Góry Gran Canarii zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa, jest zarówno ciemność jaskiń wykutych w wulkanicznej skale w przeszłości, jak i gwiazdy, które każdej nocy rozświetlają szczyty wyspy.

Niezwykłe wartości, jakie skrywa szczyt Gran Canarii, są wynikiem kultury, która rozwijała się w odosobnieniu przez ponad 1500 lat od momentu przybycia grup ludności berberyjskiej z północnej Afryki. Ludzie ci stworzyli nowe społeczeństwo dostosowane do warunków panujących na tym wyspiarskim terenie.

Ślady dawnej społeczności kanaryjskiej i jej ciągłość w czasie poprzez wciąż żywe przejawy kultury, od rolnictwa po garncarstwo, były podstawą wpisania górnej części Gran Canarii na listę światowego dziedzictwa UNESCO, na której znajdują się wyłącznie wyjątkowe miejsca i zjawiska zasługujące na uwagę oraz troskę całej ludzkości.

Krajobraz Kulturowy rozciąga się w górzystej części Gran Canarii. Jej zdecydowany, tysiącletni marsz zagłębia się w kolosalną kotlinę Tejeda, wspina się na Roque Nublo, toruje ścieżki w Sierra del Bentayga, wnika w lasy sosnowe masywu Tamadaba i schodzi do koryta Barranco Hondo.

Prawdziwy wymiar tej kultury pozostawał ukryty w tak zwanej „zaginionej świątyni” starożytnej ludności Gran Canarii, rytualnym miejscu i astronomicznym punkcie orientacyjnym Risco Caído. Ta wykuta na zacienionym zboczu Barranco Hondo jaskinia ma niewielki otwór w sklepieniu, przez który wpada światło słoneczne i księżycowe. W dniu przesilenia letniego promień światła pada na ściany i oświetla naskalne ryty w kształcie trójkątów łonowych, kojarzonych z płodnością. To samo dzieje się podczas przesilenia zimowego, w tym przypadku przy pełni księżyca. Replikę tego miejsca i zjawiska można obejrzeć w Centrum Interpretacji Risco Caído i Świętych Gór Gran Canarii.

Rdzenna społeczność patrzyła w nieskończoność, aby zmierzyć swój czas życia na tym świecie, w tym przypadku na Gran Canarii. Było to również pilną koniecznością, aby zorganizować między innymi prace rolnicze. Kolejny wskaźnik, w Bentayga, informuje o dokładnym momencie, w którym wydłuża się dzień, a skraca się noc.

Kultura ta pozostawiła po sobie bogaty zbiór stanowisk archeologicznych, obejmujących osady jaskiniowe, świątynie, ufortyfikowane spichlerze, malowane jaskinie i obszary z rycinami. Są one przebłyskami olśniewającej przeszłości, które docierają do naszych współczesnych oczu i świadczą o odysei starożytnych kultur wyspiarskich naszej planety.

Ponadto przetrwanie niektórych tradycji i zwyczajów przodków na tym terytorium pozwala zachować silną więź między przeszłością a teraźniejszością Gran Canarii. Niektóre z ich elementów to sezonowe przemieszczanie się stad owiec, garncarstwo bez użycia koła garncarskiego, uprawa na tarasach, gospodarowanie wodą jako zasobem deficytowym czy wykorzystanie nasion jęczmienia identycznych jak te uprawiane prawie dwa tysiące lat temu. Tak właśnie rodzi się tradycja w XXI wieku.

Przeszłość jest skarbnicą wiedzy dla współczesnego społeczeństwa poszukującego równowagi między środowiskiem naturalnym a ludźmi, którzy je zamieszkują. Założenie to stanowi podstawę działania Instytutu ds. Zintegrowanego Zarządzania Światowym Dziedzictwem Kulturowym i Rezerwatem Biosfery na Gran Canarii. Spojrzeć wstecz, odetchnąć, zastanowić się, przyjrzeć się przebytej drodze, nabrać sił i spojrzeć w przyszłość przed podjęciem kolejnego kroku. Tak jak zrobiłby to każdy wędrowiec na jednym ze szlaków na szczycie Gran Canarii.

Obecnie nadal istnieją ludzie, którzy śpią i śnią w tych samych jaskiniach, w których mieszkali ich przodkowie. A także patrzą na gwiazdy w nocy, ponieważ trudno nie dać się oczarować nocnemu niebu na szczycie góry. Niewidzialna nić łącząca dno jaskini ze sklepieniem pozostaje nienaruszona niczym wieczny towarzysz.

Ścieżki prowadzące śladami tysiącletniej historii
Obszar Krajobrazu Kulturowego przecinają liczne szlaki, które stanowią idealną trasę do poznania i zrozumienia jego walorów. Jest ich wiele. Cztery poniższe pozycje są dostępne dla szerokiego grona odbiorców i pozwalają zapoznać się z kluczowymi elementami. Są to trasy między Tejeda a Artenara, trasy okrężne Tamadaba i Cruz de Acusa-Las Hoyas-Lugarejos-Coruña oraz Encrucijada del Roque Nublo. Więcej informacji na temat tych tras można znaleźć pod poniższym linkiem.

CENTRA DLA ODWIEDZAJĄCYCH REZERWAT BIOSFERY I ŚWIATOWE DZIEDZICTWO KULTURY „ZAGINIONEJ ŚWIĄTYNI” W WIELKIEJ OSADZIE NAD OCEANEM

Centrum Interpretacji Risco Caído i Świętych Gór Gran Canarii
Symbolicznie wykute w górze, znajduje się w miejscowości Artenara i mieści replikę w naturalnej wielkości tzw. „zaginionej świątyni” rdzennej ludności. Ta wierna replika odtwarza zjawisko promienia światła, który w określonych porach roku wpada do prawdziwej jaskini przez otwór w jej sklepieniu i przechodzi przez fryz z rycinami, zmieniając kształt i położenie w miarę przesuwania się słońca w ciągu dnia i miesięcy, zaznaczając równonoce i przesilenia.

*Otwarte od poniedziałku do niedzieli w godzinach 10:00-17:00.

Centrum Interpretacji skały Roque Bentayga
Instalacja ta pogłębia wiedzę na temat kulturowych, etnograficznych i przyrodniczych cech zespołu geologicznego i archeologicznego, który stanowi zwieńczenie Gran Canarii. Ponadto jest to brama wejściowa do poznania astronomicznego wskaźnika, który zapowiada nadejście przesilenia zimowego.

*Obecnie zamknięte z powodu prac remontowych.

Centrum Zarządzania i Informacji o Krajobrazie Kulturowym
Położone w samym centrum miejscowości Tejeda, przy ulicy Párroco Rodríguez Vega 6, mieści się w tradycyjnym kanaryjskim budynku. Wewnątrz znajdują się różne elementy ekspozycyjne, w tym materiały audiowizualne.

*Otwarte od poniedziałku do niedzieli w godzinach 10:00-17:00.

Centrum Interpretacji Los Caserones
To miejsce położone na wybrzeżu La Aldea de San Nicolás poświęcone jest Rezerwatowi Biosfery. Impuls nadany przez Rezerwat umożliwił zagospodarowanie terenów podmokłych La Marciega. Centrum otwiera szerokie okno na niezwykłe walory archeologiczne, etnograficzne, przyrodnicze i paleontologiczne, które zbiegają się u ujścia największego basenu hydrograficznego Wysp Kanaryjskich. W tym miejscu przez tysiąc lat mieszkała ludność jednej z najważniejszych osad starożytnej Gran Canarii, która w okresie swojej świetności liczyła 800 domów, w których powstawały wyjątkowe przejawy kultury, których pozostałości są nadal dobrze widoczne, zarówno te już odkopane, jak i wystające z powierzchni ziemi.

*Otwarte od poniedziałku do niedzieli w godzinach 10:00-17:00.